Junak i „Budowlani” czyli spotkanie z Panem Pawłem Komanem.

Niedawno miałem przyjemność spotkać się i porozmawiać z Panem Pawłem Komanem, byłym zawodnikiem Gdańskiego Klubu Motocyklowego „Budowlani” , który jeździł w rajdach motocyklowych na Junaku.

Paweł Koman to również osoba która w 1958 roku w SFM, bezpośrednio brała udział w powstawaniu Junaka M07R czyli motocykla stworzonego specjalnie do rajdów.  

Swój pierwszy motocykl Pan Paweł budował sam. Rama, silnik, koła. Nie były to łatwe czasy. Wszystko trzeba było organizować samemu. Sport motorowy wyglądał zupełnie inaczej niż dzisiaj. Ze sportu nie dało się żyć. Trzeba było nawet dokładać. Mieć jakąś prace żeby coś zarobić, ale żeby mieć też czas na motocykle.

Sytuacja finansowa klubu również była mizerna. Często brakowało pieniędzy na przygotowanie motocykli czy nawet na wyjazdy na zawody. Na Rajd Tatrzański jechało się pociągiem. Była to najtańsza opcja. Poza tym nie byłoby nawet na tyle dobrego samochodu który zawiózłby zawodników i motocykle na drugi koniec Polski. Wszystkie samochody to były powojenne graty.

Znamienną jednak cechą gdańskiego Klubu było to, iż około 90% członków było aktywnie  zaangażowanych w działalność Klubu. To byli prawdziwi zapaleńcy w pełni oddani klubowi.

Pan Paweł wspomina jak któregoś roku brakowało pieniędzy i wyjazd na Rajd Tatrzański stanął pod znakiem zapytania. Wówczas zorganizowano akcję - wszyscy członkowie klubu grupowo oddali krew i zdobyli w ten sposób pieniądze na wyjazd. 

Udanym jak się później okazało krokiem dla ratowania Klubu, było nawiązanie współpracy z Fabryką Motocykli Junak w Szczecinie. Ówczesne Junaki miały wiele mankamentów i były drogie, nie miały też wzięcia na rynku, co groziło zaniechaniem produkcji. Dyrekcja fabryki była w trudnej sytuacji i pełna determinacji, podobnie jak gdański Klub. 
Delegacja Klubu (J.Dąbrowski, P.Koman i W.Jankowski) pojechała więc do Szczecina.
I o dziwo Klub uzyskał bezpłatnie kilka Junaków i trochę części pod warunkiem reklamowania fabryki w sporcie. Po pewnym okresie przystosowawczym zaczęto startować na Junakach w ogólnopolskich rajdach i motokrosach. Rywalizować trzeba było nie tylko z Iż-ami, ale również nowoczesnymi BSA-Gold Star. Jednakże ku zaskoczeniu Junaki wypadły dobrze, a nade wszystko były entuzjastycznie przyjmowane przez kibiców i prasę. W efekcie więc współpraca z Klubem bardzo się fabryce opłaciła, a Klub przeżył sportowo rok 1957.

Zaowocowało to decyzją fabryki o podtrzymaniu współpracy z Klubem oraz zbudowaniu na sezon 1958 zespołu specjalnych "Junaków" na Rajd Tatrzański. Na prośbę fabryki Klub wydelegował dwóch technicznie przygotowanych zawodników (Cz. Smyk i P. Koman) do Szczecina, gdzie na koszt fabryki przez kilka tygodni pracowali w zespole przygotowującym sześć specjalnych rajdowych "Junaków". Uzyskały one doskonałe wyniki sportowe i budziły ogromne zainteresowanie wśród publiczności i zagranicznych zawodników swoją sprawnością i wyglądem.

Pan Paweł wspomina jak to podczas budowy tych motocykli w SFM mieli użyć fabrycznych silników, nic nie przerabianych bo nie było już na to czasu. Na hamowni przepuścili prawie 70 silników. To, co się okazało, było tajemnicą przez wiele lat. Junak miał teoretycznie 19KM a silniki przepuszczone przez hamownię miały od 14 do 22 KM! Wówczas wybrali 6 najmocniejszych silników. Po dobraniu odpowiednich przełożeń był to motocykl idealny.

- Jak wystartowaliśmy pierwszy raz na tych Junakach w Zakopanem, to zrobiły one wielką furorę. Po pierwsze były dosyć efektowne, całkiem zgrabne one wyszły, po drugie charakteryzowały się znakomitą statecznością. Junak był ciężki ale dobrze się prowadził. Jak ciągnik niemiecki Lanz Buldog, który po odkręceniu manetki robił „bach, bach, bach, bach”  i wchodził pod każdą górkę.  

Bardzo potrzebny był dekompresor. Zjeżdżając z górki, przy dodatkowo zmienionym przełożeniu, wystarczyło zamknąć manetkę gazu a tylne koło stawało w miejscu.  Wtedy trzeba było posłużyć się właśnie dekompresorem.  Hamulce nie były tak istotne, hamowało się silnikiem.

Motocykl budził bardzo duże zainteresowanie zarówno wśród kibiców jak i zawodników zagranicznych.

- Zagraniczni zawodnicy byli bardzo ciekawi. Przychodzili do nas  i prosili by dać im się przejechać. Dawaliśmy im. Byli pod wrażeniem. 

W roku 1958 Paweł Koman na Junaku w Międzynarodowym Rajdzie Tatrzńskim zdobył srebrny medal. W sumie w MRT wystartował on dziesięć razy, aż do końca swojej kariery zawodowej w 1963 roku. 

-To były czasy bardzo chude, dla nas, dla tych młodych ludzi którzy bawili się w sport, wręcz głodne, co tu dużo mówić. Fabryka była na tyle miła, że przysłała wszystkie części potrzebne do przerobienia  motocykla na wersję „cywilną”. W efekcie, wszyscy którzy dostaliśmy te motocykle, szybko je przerobiliśmy i sprzedaliśmy za dobre pieniądze. I ślad po nich zaginął…