W 1952 roku Biuro Konstrukcji Przemysłu Motoryzacyjnego rozpoczęło prace nad pierwszym ciężkim czterosuwowym polskim motocyklem. Pojazd wyposażono w górnozaworowy silnik o pojemności 349cm i mocy 17KM. Skrzynia biegów cztero biegowa. Specjalnie do tego motocykla zaprojektowano podwójną ramę kołyskową oraz zawieszenia przednie teleskopowe z tłumieniem olejowym i tylne na wahaczu wleczonym. W czasie premiery w 1954 roku był to pojazd bardzo nowoczesny. Właściwą produkcję M07 rozpoczęto jedanak dopiero w 1957 roku i nie robił już tak dużego wrażenia jak trzy lata wcześniej.

Prototyp Junaka
Prototyp Junaka

Konstruktorzy przystępując do opracowania Junaka, stanęli wobec dużych trudności wynikających z konieczności uwzględnienia szerokiego zakresu warunków użytkowych dla motocykla tej klasy, ciężkich warunków drogowych, oraz możliwości produkcyjnych. Jak wiadomo dotychczas nie produkowaliśmy motocykla tej klasy, poza przedwojennymi zakładami PZInż., które były w stadium przygotowywania do produkcji motocykla z silnikiem górnozaworowym Sokół 500cm3. Już w październiku 1951 roku ustalono podstawowe zadania przyszłego motocykla. Miał on służyć do wszelkiego rodzaju łączności, pracy w milicji, komunikacji, turystyki. Już w fazie projektu zakładano, ze będzie on napędzany czterosuwowym silnikiem pojemności 350 cm3. Również wszystkie główne parametry jak moc, konstrukcja silnika ilość biegów, nawet sposób przeniesienia mocy z silnika na sprzęgło zostały określone juz w pierwszej fazie projektu.

Prototyp Junaka na wystawie.
Prototyp Junaka na wystawie.

Konstruując Junaka podpatrywano najlepsze konstrukcje światowe, dlatego wizualnie podobny jest on do konstrukcji angielskich, lecz nie jest to kopia jakiegoś anglika.Same prace nad motocyklem, rozpoczęły się w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego w Warszawie w 1952 roku. Twórcami tego pojazdu byli: inż. Jan Ignatowicz (koordynator projektu), inż. Krzysztof Wójcicki (silnik) oraz inż., Stefan Porazinski (podwozie).Dwaj ostatni byli współtwórcami przedwojennego Sokoła. Prototyp motocykla, który otrzymał nazwę Junak, wykonany przy pomocy Warszawskiej Fabryki Motocykli, przedstawiono na wystawie dziesięciolecia we Wrocławiu w sierpniu 1954 roku.

Powstał projekt w najlepszym światowym stylu, zgodny z obowiązującą wówczas modą, której kreatorzy znajdowali się na Wyspach Brytyjskich. Technicznie jednak Junak wyprzedzał seryjne konstrukcje Brytyjczyków. Monolityczny silnik połączony ze skrzynią biegów, smarowany systemem tzw. suchej miski z zębatą pompą oleju i jego zbiornikiem umieszczonym w kadłubie był szczytem nowoczesności. Podobne zaczęły trafiać na zachodnie linie produkcyjne dopiero u schyłku lat pięćdziesiątych. Żywcem z przedwojennych silników Tadeusza Rudawskiego zaczerpnięto koncepcje skrzyni biegów  wmontowaną jako oddzielny zespół w korpus silnika. Był to charakterystyczny element przedwojennych Sokołów. Silnik skonstruowano tak, że wszystkich napraw, oprócz demontażu wału można było dokonywać bez wymontowywania silnika z ramy.

 

Po długich testach w różnych warunkach terenowych okazało się, ze znaleziono kilka błędów konstrukcyjnych, nie było ich jednak zbyt wiele. Podwozie po skorygowaniu kata pochylenia przedniego widelca, wykazywało bardzo dobre właściwości trakcyjne. Trochę problemów stwarzały pękające ramy pierwszych egzemplarzy M07. Amortyzatory tylne określono jako bardzo dobrej konstrukcji, miały one działać lepiej niż w Royal Enfield 350. W tych latach Junak był motocyklem nowoczesnym. Porównywany był on ze świeżymi konstrukcjami angielskimi jak BSA 350 czy wymieniony juz Enfield. Początkowo Junak miał być wyposażony w głębokie błotniki przedni mocowany do dolnej półki, ale zrezygnowano z tego, stosując płytkie tuz nad kołem. Zrezygnowano także z mechanicznego wskaźnika włączenia biegu, który wspólnie z dźwignią zmiany biegów znajdował się po lewej stronie silnika. Były kłopoty z lokalizacja produkcji Junaka. W czerwcu 1955 zapadła decyzja o lokalizacji produkcji w dawnej fabryce Stoewera w Szczecinie, która od 1946 roku produkowała części dla Ursusa, a po 1952 sprzęt medyczny, taki jak: fotele dentystyczne i stomatologiczne oraz żelazne łóżka. Przez dwa lata przygotowywano linie produkcyjne. W 1956 roku wykonano serie próbna w liczbie 30 sztuk, a właściwa produkcje rozpoczęto w 1957 roku.


W 1957 zbudowano 400 Junaków. Początkowo motocykl wyceniono na 13500 zł. Po kilku miesiącach cena wzrosła do 20000zł. Organizacja produkcji najprawdopodobniej była przyczyną marnej jakości pojazdu. Odlewy powstawały w Ursusie i na Żeraniu, koła w Bydgoszczy, a montaż silników w Łodzi. Taka sieć kooperantów sprawdza się w realiach dzisiejszych dobrze zorganizowanych koncernów. W tzw. planowej gospodarce socjalistycznej nie miała szans.

 

Górnozaworowy silnik, o mocy 17 kM, wraz z czterobiegowa skrzynia przekładniowa, zapewniał dobre osiągi pojazdu. Stabilna rama o konstrukcji zamkniętej, okazała się nie dostatecznie wytrzymała, pękały w okolicy główki, usterka ta została usunięta w nowym typie ram przez wzmocnienie węzła, dokładając wstawki z blachy i zmianę technologii spawania ramy. Zawieszenie obu kół na elementach resorujących, z tłumieniem olejowym, gwarantowało właściwe prowadzenie motocykla w każdych warunkach drogowych. W pierwszych latach bodaj do końca 1958r Junak wyposażany był w wiele importowanych elementów osprzętu  m.in. gaźnik angielski Amal, przednia lampa AWO Simson, prądnica iskrownik i regler z NRD, prędkościomierz niemieckiej firmy VDO, klakson niemiecki FER lub czeski PAL., które to sukcesywnie wymieniana na polską produkcję. Jedynie iskrownik został do końca produkcji importowany,


W 1958 roku powstawać zaczęły wersje rajdowe, w 1959 wdrożono do produkcji wózek boczny oraz towarową wersję B20. Junaki otrzymały również pełnopiastowe hamulce. Rok później wprowadzono nowoczesną obudowę reflektora wzorowaną na brytyjskim Triumphie oraz głębokie błotniki. Zmieniono też oznaczenie modelu na M10. Roczna produkcja osiągnęła 12000 szt. W roku 1962 zakład osiągnął pełną moc produkcyjną 20 000 szt. Cena motocykla wzrosła do 24000zł.

Od samego początku produkcji Junak był używany w sporcie. Szybko się okazało że połączenie pracy konstruktorów z doświadczeniem zawodników sportowych głównie z Gdańskiego Klubu Motocyklowego "Budowlani" dało w efekcie maszynę bezkonkurencyjną w zawodach motorowych rangi światowej! Junak wygrywał wiele rajdów w tym najtrudniejsze Rajdy Tatrzańśkie i Sześciodniówki.

Zespół fabryczny zdobył Wielki Zloty Medal FIM Sześciodniówki w Garmisch-Partenkirchen. Medal ten jest równoważny tytułowi fabrycznego mistrza świata. Rywalami Junaka były takie marki jak: Royal Enfield, AJS, BSA, BMW, Gillera, Maico i Moto-Guzzi. Junaki pokazały ogromne możliwości.

Wiele o Junaczych osiągnięciach w sporcie oraz o historii produkcji można przeczytać w ciekawej książce A.Pawlaka p.t. "Junak i Edward Kurowski"

 

W 1959 zawodnik Klubu Motocyklowego "Budowlani" z Gdańska Franciszek Stachewicz ustanowił na specjalnie przystosowanym Junaku polski rekord prędkości motocykla. Na poniemieckiej autostradzie Elbląg – Tczew osiągnął prędkość 149,3 km/h. Wydarzenie to zostało uwiecznione przez Polską Kronikę Filmową (PKF 16A z 1959 roku).

 

 

 

 

Niestety już od 1963r nad firmą zbierały się czarne chmury. Nie pomogły prototypy M13 i M14 ,,Iskra’’, ani sukcesy sportowe, ani nawet obniżka ceny do 19020 zł. W roku 1965 z taśmy zjechało ostatnich 2680 maszyn i produkcja została wstrzymana.

Jakie były przyczyny? Teorii jest kilka. Mały popyt ze względu na wysoką cene? Nieopłacalność produkcji (wyższe koszta produkcji niż cena detaliczna sprzedaży)? Czy może chodziło o podział produkcji w ramach RWPG, zgodnie z którym ciężkie czterosuwy powstawać miały wyłącznie w ZSRR? Wskazywałoby na to przerwanie w 1961 roku produkcji i prac rozwojowych nad czterosuwowym AWO Simsonem 250  w NRD. A może wszystko po trochę?Tego jednak chyba nie dowiemy się nigdy.

 

źródło: Aleksy Pawalak "Junak i Edward Kurowski oraz wspomnienia Zdzisława Szczerbińskiego" wyd. 2013r i opracowanie własne.

Junak również na Facebooku:


Najnowsze na blogu:

Mon

20

Jul

2015

VI Zlot Weteranów Szos - Historia na kołach 

W dniach 17 - 19 lipca 2015 w Starogardzie Gdańskim odbył się Zlot Weteran Szos - Historia na kołach.  Poniżej kilka fotek ze zlotu.

Read More 0 Comments